Εφέ πετάλια- Ένας χρήσιμος οδηγός

Επιμέλεια κειμένου: Φίλιππος Ζούκας

Ένα απλό google search με την λέξη «overdrive pedal» και εντυπωσιάζεσαι από ποσότητα, τιμές, χρώματα, μεγέθη και δυνατότητες. Αυτό συμβαίνει με όλα τα είδη πεταλιών που υπάρχουν στην αγορά, γιατί κάθε εταιρεία καινοτομεί σε κάτι ή αντιγράφει.

Είμαι μουσικός και εργάζομαι στην εταιρία Ntoulas Sound. Έχω την ευκαιρία να δοκιμάζω πετάλια σχεδόν καθημερινά. Έχω τη χαρά να μιλώ με πελάτες γι’ αυτόν τον πολύχρωμο κόσμο των μικρών κουτιών και την τύχη να παρακολουθώ την αξιοπιστία τον προϊόντων αυτών μέσα από το τμήμα των επισκευών της εταιρείας.

Πριν όμως εμβαθύνουμε σε λεπτομέρειες, καλό είναι να γνωρίζετε κάποια πράγματα. Πρώτον, ό,τι πληρώνεις παίρνεις. Δεύτερον, ο ήχος βγαίνει από το μυαλό, την ψυχή και τα δάχτυλα. Τρίτον, η επιλογή των προϊόντων αυτών είναι καθαρά προσωπική προτίμηση μέσα από την εμπειρία και τον χαρακτήρα που δημιουργεί ο κάθε μουσικός καθημερινά. Ξεκινώντας από τα πολύ βασικά λοιπόν.

Χρειάζεστε καλώδια!

Για να ακουστεί η κιθάρα από τον ενισχυτή χρειάζεται ένα καλώδιο jack. Αν θέλουμε να παρεμβάλουμε ένα πετάλι σε αυτήν την διαδρομή, σημαίνει αυτόματα ότι πρέπει να αγοράσετε και ένα καλώδιο παραπάνω. Όσο προστίθενται πετάλια τόσο προστίθενται και τα καλώδια.

Καλό είναι να χρησιμοποιείτε καλώδια γωνίας, γιατί είναι πιο συμπαγή από τα ευθύγραμμα βύσματα. Επίσης, θα πρέπει να διατηρείτε τα μήκη των καλωδίων στο ελάχιστο δυνατόν για να μειώσετε την ακαταστασία και να εξασφαλίσετε τη συντομότερη και την πιο ήσυχη διαδρομή σήματος. Δείτε εδώ όλους τους τύπους καλωδίων.

Τα πετάλια χρειάζονται τροφοδοτικό ή μπαταρία για την λειτουργία τους

Τα πετάλια λειτουργούν σε ισχύ 9 Volt, αλλά πολλά απαιτούν 12, 16, 18, ακόμη και 24 Volt. Είναι καλό να γνωρίζετε ότι δεν συμπεριλαμβάνεται το τροφοδοτικό σε όλες τις συσκευασίες πεταλιών. Τα mini πετάλια δεν δουλεύουν με μπαταρία για την εξοικονόμηση χώρου και βάρους.

Τα περισσότερα volume πετάλια δεν χρειάζονται τίποτα από τα δυο. Η μπαταρία είναι αυτόνομη πηγή ενέργειας χωρίς παρεμβολές και προβλήματα σε γειώσεις, καθώς τροφοδοτεί μια συγκεκριμένη μονάδα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δυστυχώς εξαντλείται (και δεν σε προετοιμάζει γι’ αυτό). Αν τα καλώδια παραμένουν συνδεδεμένα στο πετάλι, είτε αυτό είναι σε χρήση είτε όχι, η μπαταρία εξαντλείται.

Βγάζοντας και βάζοντας συνέχεια καλώδια και μπαταρίες, σημαίνει ότι ποτέ δεν θα έχετε ένα μόνιμο στημένο pedalboard. Από την άλλη, για τα τροφοδοτικά υπάρχει ένας μύθος ότι είναι θορυβώδη και μπορούν να καταστρέψουν τον ήχο σας. Η επιλογή λοιπόν καλού τροφοδοτικού με διαφορετικές isolated εξόδους για κάθε πετάλι που να συμφωνούν με την ισχύ των Volt που χρειάζονται για να λειτουργήσουν, θα σας προστατέψει από αιφνίδιες υπερτάσεις, ελλείψεις και θορύβους.

Συνήθως δεν φταίει η τροφοδοσία, αλλά ο ηλεκτρολόγος ή ο μουσικός ο ίδιος. Αν λοιπόν η παροχή ρεύματος δεν είναι καλή, τότε θα πρέπει περισσότερο να ανησυχείτε για τον ενισχυτή σας παρά τα πετάλια. Μια γρήγορη και φθηνή λύση όταν έχετε λίγα πετάλια είναι το πολυκαλώδιο τροφοδοσίας (multi-plug power cable), το λεγόμενο χταπόδι. Τονίζω όμως ότι είναι λύση και όχι ο σωστός τρόπος.

Τέλος, συμβουλευτικά το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να αποκτήσετε έναν σταθεροποιητή τάσης και να χρησιμοποιήσετε τον ενισχυτή και τα πετάλια σας μέσω αυτού.

True Bypass & Buffered χαρακτηριστικά

Όταν συνδέετε την κιθάρα σας κατευθείαν στον ενισχυτή σας χωρίς πετάλια, μόνο με ένα καλώδιο καλής ποιότητας που είναι λιγότερο από 4μ, έχετε ένα ισχυρό σήμα που αντιπροσωπεύει με ακρίβεια το πώς αλληλεπιδρά η κιθάρα σας με τον ενισχυτή.

Όσο μεγαλύτερο σε μήκος είναι το καλώδιο, τόσο περισσότερο επηρεάζει τον ήχο σας. Οι περισσότεροι από εμάς χρησιμοποιούν από 2 έως 8 πετάλια. Αυτό σημαίνει ότι έχετε από 30εκ μέχρι και 2μ επιπλέον καλώδιο, το οποίο θα αραιώσει το σήμα σας περισσότερο. Με ποιο τρόπο μπορείτε να το αποφύγετε αυτό;

Πώς να αποφύγετε την εξασθένιση του σήματος

True Bypass:

Επιτρέπει στον ήχο και το σήμα της κιθάρας σας να διαρρεύσουν χωρίς να επηρεάζονται όταν το πετάλι είναι απενεργοποιημένο. Ωστόσο, ένα true bypass πετάλι δεν κάνει τίποτα για να ενισχύσει το σήμα. Αν τρέχετε μόνο δυο πετάλια με λίγα μέτρα καλωδίωσης, για παράδειγμα 6μ συνολικά, έχετε μια μικρή αλυσίδα σήματος και τα πετάλια true bypass είναι μια εξαιρετική επιλογή.

Εάν όμως έχετε πολλά πετάλια, όπως κάνουν οι περισσότεροι μουσικοί αυτές τις μέρες, έχοντας καλώδιο 6μ από την κιθάρα στα πετάλια και άλλα 6μ από τα πετάλια στον ενισχυτή, χρησιμοποιώντας μόνο true bypass πετάλια, τότε το σήμα σας θα επηρεαστεί αρνητικά.

Buffered:

Ενισχύει τον ήχο σας αποκαθιστώντας το σήμα και τον τόνο σε αυτό που πρέπει να είναι, είτε το πετάλι είναι ενεργοποιημένο είτε απενεργοποιημένο. Εάν χρησιμοποιείτε καλώδια μεγαλύτερου μήκους από 10μ, τότε ένα buffered πετάλι θα διατηρήσει το σήμα και θα το σπρώξει στον ενισχυτή.

Η συμβουλή μου θα ήταν να χρησιμοποιήσετε έναν συνδυασμό true bypass και buffered χαρακτηριστικών. Καλή ιδέα είναι να τοποθετήσετε ένα πετάλι buffered στην αρχή της αλυσίδας, γιατί θα πάρει τον ήχο της κιθάρας και θα τον δυναμώσει πριν φτάσει στα υπόλοιπα πετάλια σας. Εάν τοποθετήσετε μόνο ένα buffered πετάλι στο τέλος, τότε θα πιέζετε ένα υποβαθμισμένο σήμα.

Σειρά τοποθέτησης πεταλιών

Υπάρχει ο ιδανικός, αλλά υπάρχει και ο προσωπικός τρόπος για να βάλετε σε μια σειρά τα πετάλια σας. Ο ιδανικός τρόπος βασίζεται σε πρακτικούς λόγους, όπως η τοποθέτηση ενός delay στο τέλος της σειράς και όχι μπροστά από τα distortion, όπου θα «βρωμίσει» τον ήχο σας.

Ο προσωπικός τρόπος είναι ο τρόπος ο οποίος δουλεύει καλύτερα για εσάς. Δεν υπάρχει σωστός ή λανθασμένος τρόπος. Είναι καλό όμως να κατανοήσετε κάποια βασικά πράγματα. Με την πιο γενική έννοια, τα πετάλια που ενισχύουν το σήμα θα πρέπει να πλησιάζουν στο μπροστινό μέρος της αλυσίδας σήματος. Έπειτα, να ακολουθούν τα πετάλια Modulation, όπως chorus, phaser, flanger και στην συνέχεια τα εφέ της ατμόσφαιρας/ χρόνου, όπως reverb, delay, echo.

Μια τέτοια αλυσίδα σήματος μπορεί να ταξινομηθεί και να ομαδοποιηθεί σε τέσσερις γενικές κατηγορίες:

• Compression, Volume Control, Pitch Shifter/Harmony, Wah, Whammy
• Boost, Overdrive, Distortion, Fuzz, EQ
• Modulation Pedals (Phaser, Chorus, Flanger)
• Time Effects (Delay, Reverb, Echo)

Εάν για παράδειγμα έχετε Distortion, Compressor, Reverb και Wah, πιθανώς θα τα συνδέσετε ως εξής: Wah> Compressor> Distortion> Reverb. Σχετικά με τα πετάλια Wah, αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένοι κιθαρίστες προτιμούν να τα τοποθετούν μετά από το Distortion για πιο σκληρό και funky ήχο. Ρυθμίστε τα εφέ σας καθώς παίζετε και προσπαθήστε να καταλάβετε τις αλληλεπιδράσεις που προκύπτουν από τη σειρά της τοποθέτησης.

Μικρή αναφορά σε κάποια ακόμα πετάλια

Tuners:

Αν και δεν είναι εφέ πετάλι, είναι σημαντικό όμως να σκεφτείτε σε ποια σειρά θα το βάλετε. Εάν τοποθετηθεί στην αρχή, η ενεργοποίησή του θα σταματά το σήμα της κιθάρας, αλλά όχι τα υπόλοιπα πεντάλ σας. Μερικοί κιθαριστές το χρησιμοποιούν έτσι, γιατί είναι ελεύθεροι να κουρδίσουν ενώ την ίδια ώρα το delay για παράδειγμα συνεχίζει να παίζει.

Αν όμως θέλετε να σταματήσετε κάθε ήχο από την κιθάρα ανάμεσα από τα κομμάτια, τότε πρέπει να το τοποθετήσετε στο τέλος της σειράς. Αυτό σημαίνει όμως ότι αν θέλετε να κουρδίσετε θα πρέπει να σβήσετε κάποια πετάλια που προηγούνται, π.χ. chorus.

Loopers:

Η ιδέα είναι πολύ απλή. Ενεργοποιείς το πετάλι, παίζεις κάτι και αυτό το επαναλαμβάνει απεριόριστα βοηθώντας στην δημιουργικότητα, αλλά και στην εξάσκηση. Πιο σωστό είναι να το χρησιμοποιείτε στο τέλος της σειράς για να εκμεταλλευτείτε όλα τα πετάλια εφέ που έχετε. Αν το βάλετε στην αρχή δημιουργείτε το εξής πρόβλημα. Η επανάληψη των θεμάτων που δημιουργήσατε θα τρέχει μέσα από κάθε πετάλι που ενεργοποιείτε, οπότε θα επηρεάζει την αρχική σας «λούπα».

Multi-effects Pedals ή αλλιώς πεταλιέρα:

Σίγουρα δεν προσφέρουν την ίδια ελευθερία και την πιθανή ποιότητα ήχου με τα παραδοσιακά πετάλια. Είναι πολύ βολικό όμως να έχετε όλα τα εφέ σας σε μια ενιαία μονάδα. Άλλο ένα μπόνους της πεταλιέρας είναι ότι ένας αρχάριος κιθαρίστας μπορεί να πειραματιστεί και να ακούσει όλων των ειδών τα εφέ πριν αγοράσει κάποιο συγκεκριμένο που δεν έχει ιδέα τι κάνει.

Υπάρχουν πολλά πετάλια στην αγορά πέρα των κλασικών. Άλλα εμπλουτίζουν τον ήχο σας, άλλα τον παραμορφώνουν, προσθέτουν αρμόνικες, τον κάνουν να ακούγεται σαν κάποιο άλλο όργανο, χωρίζουν το σήμα σε διαφορετικές κατευθύνσεις και σίγουρα όσο περνά ο καιρός θα προστίθενται και άλλα.

Δεν θα σας πω τι να προτιμήσετε, γιατί όπως είπαμε είναι προσωπική επιλογή του καθενός. Μπορώ να σας πω από την εμπειρία μου όμως ότι αν θέλετε μια γρήγορη λύση, για παράδειγμα για ένα live ή για ένα δυο κομμάτια στο set list, ή για πειραματισμό, τότε το φθηνότερο δεν είναι πάντα κακή επιλογή. Αν όμως ξέρετε και έχετε βρει τον ήχο σας και αυτός εξαρτάται από κάποια συγκεκριμένα εφέ, τότε ίσως θα πρέπει να ξοδέψετε κάτι παραπάνω. Αναζητήστε εδώ τα πετάλια που σας ενδιαφέρουν.

Ο πειραματισμός είναι διασκεδαστικός, οπότε ξεκινήστε να συνδέεστε. Δεν υπάρχει πραγματικά σωστή ή λανθασμένη επιλογή και εκτός αυτού μπορείτε πάντα να μετακινείτε να προσθέτετε και να αφαιρείτε πετάλια καθώς αλλάζουν οι ανάγκες και οι στόχοι σας.

Φίλιππος Ζούκας
Πωλητής @Ntoulas Sound

Γεννήθηκε και ζει στη Λάρισα. Φοίτησε στο Μουσικό σχολείο Λάρισας. Κάτοχος των πτυχίων Αρμονίας, Αντίστιξης και Βυζαντινής μουσικής. Μέλος της ομάδας  του Σ.ΜΟΥ.Θ (Συνεργείο Μουσικού θεάτρου) και των συγκροτημάτων Hidden in The Basement, Jah Love Maria.